In de stroomdossiers legt WISE uit hoe het precies zit met groene stroom en grijze stroom. Windenergie is een van de belangrijkste duurzame energiebronnen in Nederland. Maar hoe belangrijk is wind op land eigenlijk voor de energietransitie? Hoe betrouwbaar is windenergie? En wat is de toekomst van windenergie op land? 

Welk deel van onze elektriciteit wordt opgewekt met wind op land?

Wind op land heeft op dit moment (2020) in Nederland een aandeel van 5,96% in de totale elektriciteitsproductie. Dat is een aandeel van 1,6% in het totale finale energieverbruik. Dat is helaas nog niet zo veel. Windturbine-ontwikkelaars zouden best meer windparken willen bouwen, maar wegens een gebrek aan draagvlak groeit wind op land op dit moment niet snel.

Als er meer draagvlak zou zijn, zou wind op land dan een behoorlijk aandeel in onze elektriciteitsproductie kunnen leveren?

In 2017 was er in Nederland 7 605 000 m2 aan windturbine-rotor geïnstalleerd. Als we er vanuit gaan dat een windmolen aan alle kanten 3,5 keer z’n eigen rotordiameter ‘bezet’, wat ongeveer overeenkomt met de standaardruimte tussen windmolens in een park, komen we op een landoppervlakte van 620 km2 wat op dit moment (grotendeels) ingezet wordt voor windparken. Dat is ongeveer 1,8% van het landoppervlak van Nederland. Als we dus, theoretisch, heel Nederland vol zouden zetten met windmolens, zouden we op 5,96% / 0,018 = 330% van onze elektriciteitsproductie komen.

Dit is natuurlijk niet realistisch, maar het laat wel zien dat wind op land een behoorlijke bijdrage aan de energievoorziening kan leveren, als er voldoende draagvlak is vanuit de omgeving.

Het kabinet heeft 11 gebieden aangewezen waar wind op land kan groeien. Welke gebieden dat zijn, zie je op het kaartje hieronder.

Wat zijn de klimaat- en andere effecten van wind op land?

Windturbines zijn samen met zonnepanelen een van de weinige technologieën om echt duurzaam energie te produceren, dus bijna zonder klimaateffecten. Een windturbine maakt gedurende zijn levensduur wel circa 30-50 keer zoveel energie als hij kost om te maken. Bij grootschalige inzet van windenergie kan dus windenergie van bestaande turbines gebruikt worden om nieuwe te produceren, waarmee de energievoorziening volledig klimaatneutraal wordt. Ook is wind op land niet duur, met een productieprijs van ongeveer 4 €ct/kWh, waar fossiel zit op ongeveer 3-7 €ct/kWh. In de regel heeft wind op land tegenwoordig geen subsidie meer nodig.

Door windmolens sterven in Nederland jaarlijks zo’n 50.000 vogels. In vergelijking met andere risico’s waaraan trekvogels blootstaan neemt de windmolen een bescheiden plaats in. Toch is het goed te kijken hoe er zo weinig mogelijk slachtoffers worden gemaakt. Zo worden er experimenten uitgevoerd waarbij windmolens tijdelijk stil worden gezet als trekvogels overvliegen. Uiteindelijk zijn vogels ook gebaat bij een effectief klimaatbeleid, waar windmolens een belangrijk plek in innemen. Dit is dan ook de reden dat ook de vogelbescherming een voorstander is van windenergie, mits er diervriendelijke maatregelen worden genomen.

Technologische ontwikkeling

De grootste innovaties van windturbines zijn in de jaren ’80 of zelfs daarvoor al gerealiseerd: het toepassen van vliegtuigprofielen voor de wieken, het sneller laten draaien van de wieken (ongeveer acht keer zo snel als de windsnelheid op het uiteinde), het toepassen van glasvezel in de wieken en moderne materialen in de rest van de turbine, het precies afstemmen van wieken en turbine met behulp van elektromotoren en computers.

Er is een fundamentele efficiëntie-limiet voor windturbines: de Betz-limiet. Die schrijft voor dat een windturbine nooit meer dan 59% van de energie uit de wind kan halen. De huidige windturbines zitten daar met zo’n 50% dicht tegenaan. Het ziet er dus niet naar uit dat we radicale veranderingen kunnen verwachten. Ook lijken windturbines op land niet veel groter meer te worden.

Betekent dit dat wind op land niet meer kan innoveren? Nee, dat zeker niet! De grootste kostendalingen afgelopen jaren zijn bereikt met vele kleine verbeteringen in productie-efficiëntie, opschaling en onderhoud. Daar zit nog steeds ruimte om de kosten verder omlaag te brengen. Ook zou de levensduur van de windturbines (nu meestal 20 jaar) omhoog kunnen. Om ontwikkelaars te stimuleren de prijs van windenergie verder omlaag te brengen, zouden overheden bijvoorbeeld met veilingen kunnen werken, zoals op zee ook wordt overwogen.

Hoewel de technologische ontwikkelingen dus niet meer radicaal zijn, gaat de prijs van wind op land nog wel naar beneden. Wind op land is een van de weinige echt duurzame manieren van stroomvoorziening, en het is goedkoop en wordt nog goedkoper.

Lees hier meer informatie over de werking van een windmolen.

Elektriciteit opgewekt met wind op land: nodig tijdens de energietransitie?

Wind op land is duurzaam. Het heeft echter wel het nadeel dat het zorgt voor overlast voor omwonenden (geluid, zicht en slagschaduw), en sommige mensen hekelen de landschapsvervuiling. Het grote voordeel van wind op land ten opzichte van wind op zee was de prijs, maar dit voordeel is grotendeels verdwenen door de snelle kostendalingen van wind op zee.

Aan de andere kant is wind- en zonne-energie nog steeds erg schaars. In 2015 was slechts ongeveer 2% van het totale energiegebruik, zowel in Nederland als wereldwijd van zonne- of windenergie afkomstig. We hebben elke windmolen daarom op dit moment nog hard nodig.

Wat vindt WISE?

WISE is voorstander van het verder uitbouwen van wind op land. Het beste is als dit gaat vanuit de bewoners zelf, die eigenaar worden van hun eigen duurzame energievoorziening. Een goed voorbeeld van deze aanpak is Windvogel uit Utrecht, een coöperatieve vereniging die samen duurzame energie produceert.

Omdat de energietransitie volgens WISE vooral vaart moet houden, zijn ook private ontwikkelaars meer dan welkom. Zij moeten dan wel ontwikkelen samen met bewoners, bijvoorbeeld door hen een aandeel te geven in het windpark, of goedkoop lokaal opgewekte windstroom. Een andere optie is dat een gemeente een veiling organiseert en de opbrengst van de windenergie gebruikt voor het algemeen nut. Zo wordt duurzame energie van iedereen!

Doe mee en draag bij aan een groenere stroomvoorziening

Wat kan jij doen?

• Stap over op groene energie via onze WISE Energievergelijker
• Steun ons met een gift
• Blijf op de hoogte en meld je aan voor onze nieuwsbrief