In theeorie mag een bedrijf overal in Nederland een kerncentrale bouwen. Er zijn echter nogal wat voorwaarden, waardoor het aantal geschikte locaties zeer beperkt is. Bij de Eemshaven, Borssele en Maasvlakte heeft de overheid daarom beperkingen opgelegd aan andere plannen, zodat de bouw van kerncentrales daar in ieder geval mogelijk is. Op die locaties mogen op dit moment geen activiteiten worden ontwikkeld, die de komst van een kerncentrale in de weg zouden kunnen staan. Op andere locaties mogen ook kerncentrales worden gebouwd, maar daar gelden die beperkingen niet.  In dec’22 heeft de regering de locatie Borssele aangewezen als voorkeurslocatie voor nieuwe kerncentrales.

Voor een geschikte locatie voor een kerncentrale zijn een aantal criteria ontwikkeld.

1. De locatie moet veilig zijn. Dat betekent bijvoorbeeld dat er gekeken wordt naar geologische veiligheid zoals vulkanisme, aardbevingsgevoeligheid en bodemgesteldheid. Maar ook andere aspecten spelen een rol zoals overstromingsgevoeligheid, externe veiligheidsrisico’s door menselijk handelen, zoals de aanwezigheid van potentieel risicovolle industrie, vliegtuigval of  oorlogshandelingen;
2. Er moet voldoende koelwater zijn, cruciaal want een kerncentrale moet hoe dan ook gekoeld worden. In Nederland blijven voor grote kerncentrales hierdoor alleen nog kustlocaties over. Nadeel is dan weer dat daar het risico op overstromingen groter is.
3. De locatie moet goed bereikbaar zijn voor o.a. hulpdiensten, aan- en afvoer van stoffen,
4. De ligging ten opzichte van bevolkingscentra c.q. bevolkingsdichtheid en de mogelijkheid te voldoen aan de eisen voor veiligheid van omwonenden moet goed zijn. In de praktijk moeten er geen grote stedelijke gebieden in de buurt zijn.
5. De elektriciteitsinfrastructuur moet geschikt zijn. In de praktijk betekent dat dat de opgewekte stroom naar het achterland vervoerd moet kunnen worden, bijvoorbeeld door aanwezige hoogspanningslijnen.
6. De aanwezigheid van mogelijke gebruikers/afnemers van de geproduceerde energie (en van restproducten) zou handig zijn.
7. Er moet ruimte zijn. Dat blijkt nog wel eens lastiger dan gedacht in ons overvolle landje. Kerncentrales hebben de naam weinig ruimte in te nemen (50 a 60 hectare volgens het meeste recente inzicht) , maar zodra er concreet een locatie gevonden moet worden, blijken er tal van andere wensen voor diezelfde ruimte te zijn.
8. Negatieve milieueffecten voor natuurbeschermingsgebieden in de omgeving moeten worden voorkomen.
9. Er moet maatschappelijk draagvlak zijn.

De zoektocht naar een geschikte lokatie voor een of meer kerncentrale kent een lange geschiedenis. Op 9 februari 1977 werd er een lijst met 10 locaties gepresenteerd, die zich volgens de bewindslieden (Lubbers en Gruijters) leenden voor de bouw van een kerncentrale. De lijst verscheen in het Aanvullend Structuurschema Electriciteitsvoorziening (ASEV, 1977). In 2008 zijn er nog vijf locaties over waarvoor het ‘waarborgingsbeleid kerncentrales’ van kracht blijft. Dat wil zeggen dat gewaarborgd moet worden dat op die plaatsen daadwerkelijk ooit een kerncentrale gebouwd kan worden.  In 2010 vielen de locaties Noordoostpolder (wegens risico op verontreiniging van de drinkwatervoorraad in het IJsselmeer) en Moerdijk (wegens het aantal mensen woonachtig in de omgeving) af na een periode van inspraak. Het kabinet handhaafde enkel het waarborgingsbeleid kernenergie voor de locaties Eemshaven, Maasvlakte 1 en Borssele.
De Eemshaven – altijd al een omstreden locatie vanwege het aardbevingsgebied – wordt in 2021 bij motie door de Tweede Kamer van de lijst afgevoerd.

Nieuwe zoektocht naar locatie

Inmiddels zijn we anno 2025 jaren verder en wordt er druk gezocht naar een locatie om twee grote kernreactoren te plaatsen. In het voorjaar van 2025 startte de zogenaamde MilieuEffect Rapportage met de Plan-MER locatiestudie twee nieuwe kerncentrales .

Opvallend is dat er een nieuwe locatie uit de hoge hoed wordt getoverd, Terneuzen. Aan de overzijde van de Westerschelde, zo’n beetje recht tegenover de huidige kerncentrale van Borssele zijn enkele grote bedrijven gevestigd, waaronder chemische industrie van Yara en Dow Chemicals en daar zouden de twee kerncentrales wellicht bij of naast kunnen. Ander opvallend punt is dat ondanks de motie om de Eemshaven buiten beeld te laten, deze locatie toch onderzocht gaat worden. Minister Hermans verdedigt dat opmerkelijke besluit door te stellen dat er anders wellicht juridische stappen worden gezet door tegenstanders van andere locaties. Terecht zijn de Groningers hier niet gerust op.

Uit de concept notitie wordt duidelijk dat er aan alle locaties bezwaren hangen. Bij Borssele moet er zowel een dijk als een weg worden verlegd, in Groningen is geen maatschappelijk draagvlak, bij de Maasvlakte zit de bestaande industrie niet te springen om een extra kerncentrale en wil men de ruimte anders gebruiken.  Zoals al eerder gesteld, ondanks de steeds bezongen kleine ruimte die een kerncentrale inneemt, blijkt het vinden van een locatie een lastige opgave.

Meer lezen:

• Plan-MER locatiestudie twee nieuwe kerncentrales, 2025
• Reactie WISE op de Nieuwbouw kerncentrales CNRD

Update juli 2025