De kerncentrale van Tihange ligt aan de Maas, in het Belgische plaatsje Huy, 60 kilometer van Maastricht en heeft drie kernreactoren. Tihange 1 is in 1975 in gebruik genomen, Tihange 2 in 1983 en Tihange 3 in 1985. Samen hebben ze een vermogen van 3016 MWe. Ze zijn eigendom van Engie-Electrabel, een dochtermaatschappij van het Franse Engie. 

Als het mis gaat

De kans dat er iets mis gaat bij een kerncentrale is klein. Maar de gevolgen zijn dermate desastreus dat je het risico niet zou moeten willen nemen. 

Rond elke kerncentrale in België is een zone met een straal van 20 km bepaald waarvoor een noodplan klaar moet liggen, indien er iets mis gaat. Binnen deze noodplanningszone van Tihange wonen bijna 500.000 mensen, verspreid over de provincies Luik, Namen, Luxemburg en Limburg. 

Als er in Tihange een kernramp plaatsvindt zouden ook grote delen van Nederland ernstig besmet kunnen raken, doordat de radioactieve wolk naar Nederland waait. Ook kunnen radioactieve stoffen in de Maas terechtkomen, wat het drinkwater van 6 miljoen mensen kan besmetten. Natuurlijk is elke ramp anders; windrichting, neerslag, de hoeveelheid en soort radioactieve stoffen die daadwerkelijk vrijkomen, tal van factoren zijn van invloed. Maar zowel Tsjernobyl als Fukushima tonen aan: een ramp is niet uit te sluiten en de gevolgen zijn onvoorstelbaar groot. 

De Belgische overheid heeft in 2018 haar noodplan aangepast en een voorlichtingscampagne gelanceerd. Deze vind je hier: http://www.nucleairrisico.be/ 

Overigens loost een kerncentrale, ook Tihange, bij ‘normaal bedrijf’ al radioactieve stoffen in het milieu, bijvoorbeeld radioactief Tritium in de Maas.   

Problemen bij de reactoren in Tihange

De kerncentrales in België zijn stuk voor stuk oude reactoren en ouderdom komt met gebreken. Ook Tihange wordt geplaagd door een hele serie incidenten en ongelukken. Deze incidenten zijn echter niet alleen op de leeftijd af te schuiven. Gebrekkig onderhoud en menselijke fouten komen in deze centrale vaker voor dan je zou willen bij zo’n potentieel gevaarlijke installatie.   

Een greep uit de incidenten:

In augustus 2012 werd ontdekt dat het betonnen omhulsel van de kernreactor van Tihange 2 beschadigd is door erosie ten gevolge van betonrot. De erosie verzwakt het beton op bepaalde plaatsen tot 30 centimeter diep.

In mei 2018 vergat een medewerker in Tihange 2 om te controleren of de veiligheidspompen goed functioneerden nadat ze opnieuw aangekoppeld werden. Hierdoor was het bijna een etmaal onduidelijk of de veiligheidspompen werkten.

In juli 2018 werd ontdekt dat er afwijkingen zitten in het staal van het gewapend beton van Tihange 3. Dit is het gevolg van een constructiefout, omdat een deel van het staal niet goed geplaatst werd. Hierdoor is het niet duidelijk of de kernreactor beschermd is tegen, bijvoorbeeld, een vliegtuiginslag.

Alle incidenten zijn te vinden op de website van het FANC. 

Scheuren in Tihange 2

In juli 2012 worden bij een controle in Doel 3 scheurtjes ontdekt in het reactorvat. Onmiddellijk daarop wordt de reactor stil gelegd. In augustus van dat jaar wordt eenzelfde controle uitgevoerd in Tihange 2, aangezien deze van dezelfde makelij is als het reactorvat in Doel. Ook in Tihange 2 worden duizenden scheurtjes aangetroffen, waarna de reactor 1 jaar stil ligt. 

Tijdens deze stillegging wordt naarstig op zoek gegaan naar de oorzaak van de scheurtjes. De meest waarschijnlijke uitleg zijn waterstofvlokken. Ze kunnen ontstaan zijn door een teveel aan waterstof tijdens het gieten van de metalen delen van het reactorvat, dus vanaf het begin. Maar ze kunnen ook later ontstaan zijn (of in aantal toegenomen of in omvang gegroeid), door krachten in het reactorvat terwijl de centrale in bedrijf is. Tot op de dag van vandaag is dat nog niet duidelijk. Op basis van rapportage van Engie-Electrabel mag de kernreactor weer aan. Als bij een tweede controle meer haarscheurtjes ontdekt worden en uit onderzoek blijkt dat metaal, dat continue belast wordt met straling, door de aanwezigheid van dit soort scheurtjes extreem kan verzwakken moet de reactor weer uitgezet worden.  Na nog een heleboel onderzoeken wordt uiteindelijk besloten dat de kernreactoren voldoen aan de veiligheidseisen en mogen ze allebei (Doel 3 en Tihange 2) weer draaien. 

Experts betwijfelen deze beslissing ten zeerste. 

Allereerst is er twijfel over de oorzaak: Als er daadwerkelijk van begin af aan zoveel haarscheurtjes in het reactorvat hadden gezeten, had dit nooit geaccepteerd mogen worden. En de acceptatie-documenten en opleveringspapieren zijn nergens meer te vinden. Daarbovenop heeft de Rotterdamse Droogdok Maatschappij (RDM), die de reactorvaten destijds geproduceerd heeft, meerdere malen laten weten dat het onmogelijk is dat er bij oplevering zulke gebreken in de reactorvaten zaten. 

Twijfel is er ook over het argument dat waterstofinsluitsels (scheurtjes) niet kunnen groeien. Allereerst bleek namelijk uit onderzoek naar eenzelfde soort staal met waterstofvlokken dat het staal extreem verzwakt onder hoge straling en in grote mate verbrost. Hoe zou dat dan niet kunnen gebeuren in een reactorvat waar ook nog eens extreme temperatuurverschillen zijn? Daarnaast zijn chemici niet overtuigd over het argument dat zich er geen extra waterstof kan ophopen in de insluitsels, met als gevolg dat de scheuren veel groter worden. Hier is niet genoeg gedegen onderzoek naar gedaan.  

Het voormalig hoofd van de Amerikaanse nucleaire veiligheidsdienst is uiterst kritisch over de onderzoeken en de conclusie dat de reactoren wel weer in bedrijf kunnen worden genomen. In Amerika zou dit niet kunnen. Hij spreekt openlijk uit dat hij vermoedt dat het besluit is ingegeven door puur economische motieven; de centrales moesten weer stroom gaan leveren en geld verdienen voor Engie-Electrabel. 

Levensduurverlenging van de reactoren in Tihange

In 2015 bereikt de reactor Tihange 1 de leeftijd van 40 jaar en zou onder de bestaande kernuitstapwet stilgelegd moeten worden. Op dat moment was Electrabel-Engie in furieuze onderhandeling met de Belgische regering om stillegging van de oudste kernreactoren Doel 1, 2 en Tihange 1 te voorkomen. Net voordat Tihange 1 stilgelegd had moeten worden, nam de Belgische regering een wet aan om alle drie reactoren nog 10 jaar meer bedrijfstijd te geven. Dit gebeurde officieel omdat ze bang waren dat er in koude maanden niet genoeg stroom zou zijn in België. In het echt heeft België veel te weinig maatregelen genomen in de jaren ervoor om de aankomende stillegging van deze oer-oude reactoren op te vangen. Electrabel heeft willens en wetens op een kraptesituatie aangestuurd om zo nog langer te kunnen profiteren van hun kerncentrales. 

Daarbij maakte ze wel een fout. Zo’n ingrijpende beslissing als het langer openhouden van kerncentrales dan oorspronkelijk voorzien mag alleen genomen worden als de bevolking gehoord wordt, met name over de te verwachten gevolgen voor het milieu. Dat was niet gebeurd. In 2020 verloor de Belgische regering een rechtszaak over de levensduur van Doel 1 en 2 nadat het Europese Hof had duidelijk gemaakt dat dit niet kon. Er moet nu alsnog een zogenaamde milieueffectrapportage (mer) gemaakt worden voor het openhouden van Doel 1 en 2 tussen 2015 en 2025. Wanneer die niet is geaccepteerd voor 31 december 2022 gaan beide reactoren alsnog dicht. Voor Tihange 1 gelden dezelfde regels. 

Electrabel-Engie probeert nu eenzelfde spelletje te spelen met de reactoren Doel 4 en Tihange 3: de ontwikkeling van schone alternatieven tegenhouden zodat er angst komt dat er niet genoeg elektriciteit zal zijn in noodsituaties als deze reactoren, zoals al decennia voorzien, gesloten worden in 2025. 

Conclusie

Uiteindelijk zitten we in zowel Doel als Tihange dus met zeven oude kernreactoren, waarvan er bij twee reactoren ten zeerste wordt betwijfeld of het reactorvat wel sterk genoeg is om bij een plotse uitval van de koeling de schok te weerstaan. Wettelijk zou de scheurtjesreactor van Tihange2 al in 2023 gesloten moeten worden, de andere twee reactoren volgen dan in 2025. Helaas is er in België alweer een discussie losgebarsten om Tihange3 langer open te houden.