Vanaf 1 januari 2020 gaat de  wijziging van de Elektriciteitswet 1998 en van de Gaswet (voortgang energietransitie)  in werking. In het vakjargon ook ‘full disclosure’ genoemd. Onder full disclosure komt de verplichting bij leveranciers te liggen om voor alle geleverde elektriciteit Garanties van Oorsprong (GvO’s)’s en/of Certificaten van Oorsprong (CvO’s) af te boeken. Wat is full disclosure precies? Wat gaat er veranderen en hoe gaat dit de energietransitie helpen? Lees hieronder de meest prangende vragen over full disclosure. Staat jouw vraag er niet tussen? Stuur dan een mailtje naar kantoor[at]wisenederland.nl

Wat is full disclosure?

Met full disclosure wordt het certificeren van álle soorten elektriciteit bedoeld. Tot voor kort was het zo dat energieleveranciers alleen hun groene stroom moesten verantwoorden met GvO’s. Vanaf 1 januari 2020 moet dit echter gebeuren voor álle geleverde stroom, met CvO’s. CertiQ geeft voor elke Megawattuur opgewekte stroom een certificaat. Zo is het duidelijk op welke manier deze stroom is opgewekt. Op het stroometiket van je energieleverancier is deze informatie te vinden.

Waarom is de full disclosure-wet er gekomen?

Het amendement op de wetswijziging was een voorstel van Dik-Faber (CU) en Jetten (D66) en is een wijziging van de elektriciteitswet 1998 en van de gaswet. Met deze nieuwe wet wilt men de consumenteninformatie over de herkomst van elektriciteit sluitend te maken. De verplichting om transparant te zijn over de herkomst van stroom maakt een betrouwbare vergelijking tussen leveranciers mogelijk. Het amendement zorgt bovendien voor een gelijk speelveld tussen producenten van groene en grijze elektriciteit. Het idee is dat deze transparantie ervoor moeten zorgen dat consumenten die échte groene stroom willen, makkelijker kunnen vinden bij welke energieleverancier ze moeten zijn. 

Wat heeft de consument aan deze wet?

Deze wet is volgens WISE een stapje in de goede richting, maar er moet zeker ook nog meer gebeuren. Door full disclosure weet de consument de oorsprong van alle geleverde stroom, maar niet van de ingekochte stroom. Dit kan verschillend zijn doordat leveranciers het één soort stroom inkopen maar door er losse certificaten bij te kopen kunnen ze dit als een andere soort mee laten tellen voor de levering. Met de groene stroomcertificaten werd hier al volop mee gesjoemeld en wij vermoeden dat dit ook met de grijze stroom certificaten gaat gebeuren. 

Hoe werkt dat dan, sjoemelen van CvO’s?

 Door de hoge CO2-uitstoot en maatschappelijke kritiek op kolenstroom vermoeden wij dat leveranciers liever geen kolenstroom willen gaan leveren. Doordat energieleveranciers losse certificaten van bijvoorbeeld aardgas kunnen kopen, kan deze kolenstroom geleverd worden als elektriciteit opgewekt uit gas. Je zult zien dat straks niemand meer kolenstroom verkoopt, terwijl er toch echt drie kolencentrales aan het werk zijn in Nederland. Certificaten creëren een papierenwerkelijkheid die niets te maken heeft met welke stroom er echt is opgewekt. 

Wat mist deze wet?

De herkomst van de elektriciteit is door deze wet nog niet helemaal sluitend. Dit komt omdat deze wet op dit moment niet op Europees niveau van kracht is, en in de meeste Europese landen worden CvO’s op vrijwillige basis aangevraagd. Zolang buitenlandse energieleveranciers niet verplicht zijn om zelf  CvO’s te hebben, willen deze landen best aan Nederlandse energieleveranciers verkopen, dan verdienen ze er nog wat aan. 

Een andere verbetering zou zijn dat full disclosure niet zou moeten gaan om de levering maar over de inkoop van de energieleverancier. Op deze manier kunnen ze zich niet beter voordoen dan ze zijn en wordt er niet gesjoemeld met certificaten. 

Gaat deze wetswijziging de energietransitie helpen?

In de toelichting die Dik-Faber en Jetten bij deze wetswijziging gaven, schreven zij: “In de huidige situatie en in het wetsvoorstel geldt deze verplichting [transparantie] alleen voor duurzame elektriciteit, in de vorm van Garanties van Oorsprong (GvO’s). Het is onduidelijk voor de consument waar de resterende grijze elektriciteit vandaan komt en naartoe gaat. De consument heeft in een eerlijke elektriciteitsmarkt bovendien recht op inzicht in de herkomst en de werkelijke CO2-afdruk van grijze stroom.” Het idee is dat een kritische consument zich kan informeren over wat echte groene stroom is. Daarnaast kan de consument zien wat de CO2 afdruk is van het grijze gedeelte van de stroom. Op die manier kunnen consumenten een bewuste duurzame beslissing nemen, wat de energietransitie zou kunnen helpen. Helaas kan er doordat het geen Europees beleid is worden gesjoemeld en ontstaat er een schijntransparantie. De invoering van full disclosure leidt dus niet automatisch tot meer transparantie en de verduurzaming van de energielevering in Nederland. Het leidt wel tot een ongetwijfeld levendige en lucratieve handel in certificaten.

Waar is full disclosure ingevoerd?

Nederland is na Zwitserland en Oostenrijk het derde land die full disclosure heeft ingevoerd. In Slovenië is de wet ook aangenomen maar die moet nog van kracht gaan. 

Uit welke landen kunnen GvO’s en CvO’s gekocht worden?

Er kunnen certificaten uit het buitenland ingekocht worden, de voorwaarde is dat het land aangesloten is bij de AIB (de meeste Europese landen).De aanmaak van CvO’s voor fossiele productie gebeurt op vrijwillige basis, dus als de uitgevende instantie in bijvoorbeeld Frankrijk het toestaat dat er certificaten aangemaakt worden voor nucleaire opwek en deze zijn exporteerbaar (als zij voldoen aan dezelfde regels als die we binnen AIB hanteren voor GvO’s), dan kunnen deze geëxporteerd worden naar Nederland. 

Wat is de lobbygeschiedenis?

Er werd door verschillende partijen voor full disclosure gelobbyd, waaronder WISE, Natuur & Milieu, Greenpeace, RE-DISS en RECS International. Ook de Europese koepelorganisatie van certificerende instanties, de AIB, is een voorstander van full disclosure. Het gaat erom de consumenteninformatie over de herkomst van elektriciteit sluitend te maken. Zoals gezegd is het een stap in de goede richting, maar werkt het alleen als het Europees breed wordt ingevoerd.

Nadat WISE het onderwerp “full disclosure – volledige transparantie in de Nederlandse stroommarkt” een kickstart heeft gegeven door in december 2014 een symposium hierover te organiseren, neemt Natuur & Milieu in goed overleg het lobbywerk dat moest volgen voor haar rekening. Dit resulteert op 29 september 2015 in een oproep aan de Tweede Kamer waarin we gezamenlijk pleiten voor een 100% transparante stroommarkt. Tal van organisaties ondersteunen deze oproep, waaronder ook energieleveranciers. 

Eerdere motie in 2015

Op 6 oktober 2015 wordt in de Tweede Kamer een motie van Jan Vos (PvdA) en Liesbeth van Tongeren (GroenLinks) aangenomen waarin de volgende punten zijn opgenomen: 

• De regering wordt verzocht onderzoek te doen naar de uitvoeringsvraagstukken en kosten die samenhangen met het invoeren van een systeem van full disclosure voor energieconsumenten. 
• De regering wordt verzocht daarover in overleg te gaan en in samenwerking te treden met marktpartijen en milieu- en consumentenorganisaties. 
• De Minister wordt verzocht het onderzoek naar het ontwerp van systematiek op hoofdlijnen af te ronden in 2016 en de Kamer daarover te informeren. 

Minister Kamp reageert op 15 december 2015 met een brief waarin hij toezegt deze punten in het eerste halfjaar van 2016 uit te voeren. 

In september 2016 komt het ministerie van EZ met een rapportage over GvO’s. Opgrond daarvan concludeert minister Kamp dat het systeem op nationaal niveau niet sluitend kan worden gemaakt en dat tot 2021 invoering van Full Disclosure niet opportuun zal zijn. 

Hierop stuurt Natuur & Milieu in november 2016 namens de aangesloten partners een brief om te protesteren. 

Carla Dik-Faber, Kamerlid CU en Rob Jetten, Kamerlid D66 dienen op 30 januari 2018 een amandement voor Full Disclosure in. En ineens was er een kamermeerderheid voor Full Disclosure! Lees meer over de laatste ontwikkelingen.
Per 1 januari 2020 treedt de nieuwe wet in werking.  

Wat vindt WISE?

Bij de behandeling van de full disclosure-wet in de Tweede Kamer werd die door minister Wiebes afgeraden. Hij gaf echter aan: “Wel zal ik me in blijven zetten voor invoeren van full disclosure in EU-verband.” Volgens WISE is dit inderdaad hard nodig en wij zouden Wiebes willen aanmoedigen om hier snel werk van te maken. WISE heeft de afgelopen jaren gelobbyd voor full disclosure. Het is een stap in de goede richting maar we zijn er nog niet. WISE geeft al jaren aan dat er flink gesjoemeld wordt met GvO’s. Door full disclosure kan er nog op grotere schaal gesjoemeld worden, namelijk ook met de grijze stroom certificaten. WISE wil daarom dat op het stroometiket niet staat welke stroom is geleverd maar welke stroom is geproduceerd of ingekocht.