De kosten van nieuwe kerncentrales worden systematisch onderschat. Maar om welke bedragen gaat het dan? Met welke kosten moeten we rekening houden als we in Nederland nieuwe kerncentrales gaan bouwen? In een nieuw rapport zet onderzoeksbureau Profundo de cijfers van 6 grote, recente nieuwbouwprojecten op een rij. De belangrijkste conclusies: 

• Kerncentrales kosten gemiddeld meer dan 3 maal zoveel dan oorspronkelijk was begroot 

• Gemiddeld duurt de bouw 2,6 x langer dan gepland 

• Een grotere overheidsdeelname zorgt niet voor lagere kosten, zoals vaak wordt gedacht 

• Bij de nieuwe kerncentrales in Nederland moet rekening worden gehouden met kosten van bijna €10.000,- per KWe. Dat komt omgerekend neer op circa €26 miljard  voor de nieuwbouw van twee kerncentrales. In een eerder rapport dat in opdracht van de regering werd opgesteld, hield men nog rekening met maximaal aanvaardbare kosten van €4.600,- per KWe. 

Bouwkosten

Onderzoeksbureau Profundo heeft in opdracht van WISE onderzocht met welke bouwkosten van een kerncentrale rekening moet worden gehouden. De onderzoeksvraag is een vervolg op het voornemen van de Nederlandse overheid om twee (of zelfs vier) nieuwe kerncentrales in Nederland te bouwen. Voor dit onderzoek zijn zes kerncentrales geselecteerd. Ze behoren tot de meest recente die wereldwijd in bedrijf zijn genomen of zullen worden genomen. De zes centrales gebruiken Generation III+ Pressurized Water Reactors. De technologieën komen van de drie bedrijven waar Nederland offerte van heeft aangevraagd; Het Amerikaanse Westinghouse, het Franse EdF en het Zuid-Koreaanse KHNP. 

De gevonden gerealiseerde bouwkosten (in miljarden euros) zijn: 

Noot: * Geprojecteerde waarden 

De gevonden gerealiseerde looptijden (in jaren) zijn: 

Noot: * Geprojecteerde waarden 

In het onderzoek berekent Profundo factoren voor zowel budgetoverschrijdingen als looptijd-overschrijdingen van de bouw. Beide overschrijdingen worden uitgedrukt in vermenigvuldigingsfactoren, om te benadrukken hoeveel de oorspronkelijk geplande bouwkosten en bouwperiode zijn overschreden. 

Gebaseerd op de gegevens van de zes casestudies van de bouwprojecten, zijn de berekende factoren: 

Borssele

Voor Borssele 2-3 is nog geen kostenraming beschikbaar. De Nederlandse overheid is van plan een reserve van EUR 7 miljard (voor twee units) te maken, maar het financieringsmodel is nog niet gekozen en de voorgestelde budgetreserve wacht op goedkeuring door het parlement. Daarom is in de analyse een ruwe schatting gemaakt van het beschikbare budget (EUR 19 miljard), op basis van de voorgestelde reserve, om de verwachte kostenrange te kunnen verkennen.  

Ook voor Borssele wordt de berekende lage verwachting als onrealistisch beschouwd en uitgesloten. De gemiddelde verwachting zou te realiseren kosten betekenen van EUR 26,1 miljard en een budgetoverschrijdingsfactor van 1,4. De hoge verwachting zou te realiseren kosten betekenen van EUR 41,0 miljard, met een budgetoverschrijdingsfactor van 2,2. 

Rol overheid

Er zijn verschillende financieringsmodellen gevonden. Alle zes gevallen hebben een mix van bedrijfs- en overheidsfinanciering. Barakah 1-4 en Flamanville 3 hebben het hoogste aandeel overheidsbijdragen. Olkiluoto 3 en Hinkley Point C 1-2 het laagste. Olkiluoto 3 en Vogtle 3-4 hebben een coöperatief financieringsmodel waaraan de afnemers van elektriciteit deelnemen. In Finland wordt dit het Mankala-model genoemd en de deelnemers zijn zowel bedrijven als overheden. In de VS zijn de deelnemers ook bedrijven en overheden, maar ook klantcoöperaties. 

De overheidsdeelneming in het ultimate beneficial ownership van de projecten varieert van ongeveer een kwart tot volledig eigendom. Gemiddeld is de overheidsdeelneming 64,3%. Opvallend is de grote overheidsdeelneming in de projecten in westerse landen als Frankrijk (100%) en het VK (90,8%). Ook opvallend is de overheidsdeelneming in de projecten in Finland (24,3%) en de VS (24,3%), waar alleen particuliere bedrijven als projectsponsors optreden. 

Veelal wordt gesteld dat bij een grote overheidsdeelname de kosten van nieuwe kerncentrales lager zijn. Overheidsdeelname zou de rentelasten aanmerkelijk kunnen doen dalen. Uit het onderzoek bleek er geen relatie te zijn. Met andere woorden, ook bij een grote overheidsbetrokkenheid blijven kerncentrales duur. 

Kosten per kilowatt

De kosten per kilowatt (elektrisch) voor hernieuwbare energiebronnen variëren van €1.050 (zon PV) tot €1.850 (wind op land) en €3.620 (wind op zee). Deze studie identificeerde een gemiddelde kostprijs per kilowatt (elektrisch) voor kerncentrales van EUR 9.665. Dit prijsverschil maakt zonne- en windenergie zeer gunstig vergeleken met kernenergie als het gaat om kostenefficiëntie, doorlooptijden en financieel risico. 

Dit onderzoek identificeerde een gemiddelde bouwlooptijd van 14,3 jaar. De verwachte bouwlooptijden voor Dukovany en Borssele zijn afkomstig uit de casestudies en liggen in een range van 11,7 (lage) tot 17,7 jaar (hoge verwachting). Voor Dukovany 5-6 zou dit resulteren in een start van de bedrijfsmatige exploitatie tussen december 2036 en december 2042; en voor Borssele 2-3 een start van de bedrijfsmatige exploitatie tussen september 2039 en september 2045. 

Een nieuwe kerncentrale komt te laat om te zorgen voor CO2-besparingen die bijdragen aan de klimaatdoelstellingen voor 2040 en eerder. Het is duidelijk dat een bijdrage aan de doelstelling van een CO2-neutrale elektriciteitsproductie in Nederland in 2035 buiten beeld is. Borssele 2-3 zou potentieel kunnen bijdragen aan het bereiken van de klimaatdoelstellingen voor 2050. Of dit een significante bijdrage kan zijn, is een vraag die openstaat voor verder onderzoek. 

• Het onderzoek lezen: Financing of new nuclear, Governments paying the price, Profundo
• Lees hier de Nederlandse samenvatting van het onderzoek