De energietransitie is in volle gang. Er liggen plannen voor veel meer duurzame energieopwekking, maar hoe komt ons energiesysteem 2050 er precies uit te zien? Is een 100% hernieuwbaar energiesysteem voor Nederland mogelijk? En wat is het verschil in kosten tussen systemen met en zonder kernenergie? In dit artikel tonen we een beknopt overzicht van de verschillende opties en onderzoeken die hiernaar gedaan zijn.

Visie 2030 Urgenda

Voor een 100% hernieuwbaar energiesysteem verwijst WISE vaak naar het onderzoek ‘Nederland 100% duurzame energie in 2030. Het kan als je het wilt‘ van Urgenda. Dit document is in 2019 voor het laatst geupdate. Dit is één van de weinige onderzoeken met een integrale blik op de energievoorziening én uitgaat van maxiaal 1,5 graad opwarming. De studie laat zien dat een 100% duurzaam energiesysteem goedkoper en schoner blijkt dan doorgaan op de oude voet, 150.000 nieuwe banen schept, energiezekerheid biedt en een motor is voor innovatie.

Systeemstudie door Berenschot/Kalavasta

De belangrijkste uitkomst van deze systeemstudie “Nuclear Energy in a Climate Neutral Energy System” (april 2020), was dat kernenergie alleen een rendabele optie is voor Nederland als de kerncentrales altijd aan staan (must-run), voorrang krijgen op het elektriciteitsnet en als de kapitaalskosten omlaag gaan naar 3%. Als aan de laatste voorwaarde niet werd voldaan, blijkt kernenergie jaarlijks meer dan € 2 miljard duurder. In een tegenrapport bekritiseerde WISE de aannames, die aan de systeemberekeningen ten grondslag lagen. WISE rekende voor, dat het inpassen van kernenergie in Nederland jaarlijks meer dan € 4,6 miljard extra zou kosten.

Klimaatneutraal energysysteem door TNO

TNO heeft de twee jaar geleden opgestelde toekomstscenario’s voor de Nederlandse energievoorziening, geactualiseerd in april 2022. Aan de hand van deze twee scenario’s onderzocht TNO wat de aanscherping van de klimaatdoelstellingen (tenminste 55% CO₂-reductie in 2030 en klimaatneutraal in 2050) betekent voor het verduurzamen van het Nederlands energiesysteem na 2030. De onderzoekers stellen: “Wind- en zonne-energie zijn de belangrijkste bronnen en afhankelijk van de groei van de energievraag zal kernenergie deel kunnen uitmaken van de energiemix.”. Voor het meest ambitieuze scenario hebben ze ook gekeken naar een variant zonder kernenergie. Hierover schrijven ze het volgende: “Deze scenariovariant laat zien dat zonder kernenergie het in het TRANSFORM-scenario nog steeds mogelijk is om de energievraag te dekken en de doelstelling van een broeikasgasneutraal energiesysteem te realiseren.”

Expertteam energysysteem 2050

Minister Jetten (Klimaat & Energie) heeft voor het schrijven van het Nationaal Plan Energiesysteem 2050 advies ingevraagd van een expertteam. Hun kernboodschap (april 2023) luidt: versnel de energietransitie en zet in op besparing. Het expertteam betwijfelt nut en noodzaak van twee nieuwe kerncentrales. Het adviseert geen onomkeerbare stappen te zetten in verband met kernenergie.

Wat vindt WISE?

Studies laten zien dat er energiesystemen mogelijk zijn zonder kernenergie. Vaak zijn deze goedkoper dan systemem mét kernenergie. In deze scenario’s, evenals in het Nationaal Energieplan, wordt kernenergie toegevoegd vanwege een mogelijk hoger energieverbruik. WISE pleit ervoor, net als het experteam energiesysteem 2050, om te kiezen voor energiebesparing en een duurzame energievoorziening, dus zonder kernenergie.