Kennisdossier CO2 emissiehandel
3 minuten

ETS en carbon leakage

Een van de belangrijkste spoken die de EU ETS sinds de start achtervolgt, is carbon leakage. Carbon leakage is de hypothetische situatie waarin Europese bedrijven die op internationaal niveau concurreren, hun productie en/of investeringen (en vervuiling) zouden verschuiven naar landen met een minder streng of geen klimaatbeleid. In theorie zou dit zelfs kunnen leiden tot hogere emissies. Deze vermeende koolstoflekkage is de rechtvaardiging voor de royale hoeveelheid gratis emissierechten die worden aangeboden aan de Europese zware industrieën. Het idee is om ze zo binnen Europa te houden en ze hier over te laten schakelen op schonere productiemethoden.

Voor industriële sectoren zoals staal, cement en chemicaliën blijkt echter dat carbon leakage slechts een theoretisch probleem is, en geen reële. Het gebrek aan historisch bewijs voor koolstoflekkage kan te maken hebben met een te lage EUA-prijs in het verleden en/of met bestaande beschermingsmechanismen tegen koolstoflekkage. Onderzoek suggereert dat dit risico ook in de toekomst nihiel is, zelfs met stijgende koolstofprijzen.

Ondanks het duidelijke bewijs dat koolstof niet uit het systeem ‘lekt’, krijgt carbob leakage enorme politieke aandacht. Bij besprekingen over herzieningen van het EU-ETS weet de industrieële lobby goed voor hun eigenbelang op te komen.

Bescherming tegen carbon leakage

Beschermingsmechanismen tegen carbon leakage hebben tot doel een zogenaamd gelijk speelveld te creëren. Dit kan door koolstofkosten weg te nemen of te compenseren, maar ook door soortgelijke kosten op te leggen aan buitenlandse producenten die naar de EU exporteren. Het is echter aangetoond dat bescherming tegen koolstoflekkage in bepaalde situaties het kernbeginsel van “de vervuiler betaalt”van de EU-ETS ondermijnt. Sommige bedrijfstakken maken onverwachte hoge winsten. Ook het vermogen van het systeem om het gedrag van bedrijven positief te beïnvloeden, vermindert. Beschermingsmechanismen ontnemen de industrie de prikkel om over te schakelen op schonere productieprocessen en bij te dragen aan het behalen van de Europese klimaatdoelstellingen.

Wie betaalt er dan voor de vervuiling?

Momenteel betaalt de zware industrie niet echt voor de vervuiling, maar draait de bevolking op voor de onkosten. In Zweden is er bijvoorbeeld een koolstofbelasting op motor- en verwarmingsbrandstoffen, terwijl industriële ondernemingen zijn vrijgesteld van nationale koolstofbelastingen vanwege hun opname in het EU-ETS. Daarnaast heeft de Europese Commissie, in het kader van het Fit For 55-pakket, een apart ETS voorgesteld voor vervoer en gebouwen. Hierbij moeten huishoudens gaan betalen voor hun transport- en verwarmingsemissies. Dit terwijl de industrie nog grootendeels uit de wind wordt gehouden. Gratis toewijzing betekent ook dat de samenleving de gederfde inkomsten verliest. Die hadden kunnen worden geïnvesteerd in het groener maken van onze samenleving en economie.  Nu worden toekomstige generaties belast met de kosten van het opruimen van deze gratis vervuiling en het omgaan met de rampzalige klimaateffecten die het zal veroorzaken.

Meer over CO2 emissiehandel


Artikel

Kolencentrales en ETS-rechten Q&A

5 minuten

Artikel

Wat is emissiehandel?

5 minuten