“Shell en Eneco verkopen helft stroomproductie windpark aan Amazon” kopt het FD. Maar Amazon verbruikt geen stroom in Nederland. Hoe werkt dit dan, en wat kopen ze precies? Het is een ingewikkeld verhaal dat te vergelijken is met iemand die investeert in een biologische boerderij, hier certificaten van peultjes koopt en dus mag zeggen dat hij heel gezond eet terwijl hij misschien wel altijd bij de McDonalds langsgaat. WISE legt het uit.

Een virtueel ‘stroomcontract’. Wat is dat?

Amazon heeft een Virtual Power Purchase Agreement (VPPA) afgesloten. Dit is een langetermijnprijsafspraak met Eneco en Shell voor de stroom die hun windmolens opwekken. Die stroom wordt in Nederland op de energiebeurs verkocht. In dit artikel van de ABN Amro staat: ‘Amazon is bij deze overeenkomst meer te zien als een tussenhandelaar’. Amazon geeft in feite een prijsgarantie aan Eneco en Shell, en als ze de stroom voor een hogere prijs verkoopt maakt ze er winst op. Amazon is dus niet de koper van groene stroom, maar eerder een investeerder. Investeringen in duurzame opwek zijn heel belangrijk voor de energietransitie. Voorheen deed de overheid dit middels de SDE-subsidies, nu wordt dit windpark zonder subsidie gebouwd (hoewel de aanleg van de kabels en de aansluiting van het windpark op zee, 19 kilometer van de kust, wel wordt betaald door TenneT, en daarmee door de Nederlandse burgers). Vandaar dat de stroomproducenten nu bij commerciële geldschieters aankloppen.
Kortom, Amazon investeert in de energietransitie, wat hartstikke mooi is, maar koopt geen groene stroom.

Groencertificaten

Naast het VPPA koopt Amazon ook de groencertificaten (garanties van oorsprong (GvO’s)) van het windpark. Deze certificaten worden uitgegeven per MWh duurzame stroom dat wordt opgewekt. De partij die deze certificaten koopt en afboekt mag juridisch gezien stellen dat hij groene stroom heeft. Normaal gesproken kopen vooral  energieleveranciers GvO’s en mogen zij stellen dat ze groene stroom leveren. Doordat Amazon de GvO’s koopt kunnen zij voor dat gedeelte van hun stroomverbruik zeggen dat ze groene stroom gebruiken. Op de website van Amazon staat: ‘Amazon becomes the world’s largest corporate purchaser of renewable energy’. Deze uitspraak wijst erop dat zij de GvO’s kopen, want alleen dan mag je zeggen dat jij een groene stroomgebruiker bent. Dit gaat nog steeds om een papieren werkelijkheid.

So far so good, Amazon investeert middels de VPPA in de Nederlandse energietransitie, koopt niet de groene stroom, maar koopt wél de de GvO’s en mag dus zeggen dat ze groene stroom gebruikt.

Groen nationalisme

Op Twitter is er veel ophef over dat internationale bedrijven ervandoor gaan met onze, al dan niet gesubsidieerde, groene stroom. 

“Dit moet écht meer politieke aandacht krijgen. Amazon slurpt een groot gedeelte van onze met subsidie aan geslingerde groene stroom op.” https://t.co/Uc6PIah98x

— Hella Hueck (@hellahueck) February 7, 2021  

Bij datacenters, zoals in de Wieringermeer, rijst de vraag of we als dichtbevolkt land wel zulke energie-intensieve bedrijven naar Nederland willen halen. Het is immers al moeilijk genoeg om genoeg groene stroom op te wekken voor de plaatselijke consumenten. Maar zoals gezegd koopt Amazon helemaal geen fysieke stroom, en verbruikt dit ook niet in Nederland. Zij bouwen hier geen gebouwen of datacenters. Doordat Amazon het Nederlandse stroomverbruik niet verhoogt, komen onze duurzame energiedoelstellingen ook niet in gevaar (die overigens vanaf 2020 sowieso niet meer per land zijn geregeld, maar Europees). En nog even voor de zekerheid: dit windpark krijgt dus geen subsidie.

Dubbeltelling 

Toch valt half twitter over deze deal, omdat het zou leiden tot dubbeltelling. 

“Het is ook geen kritiek naar @Eneco @amazon of @Shell hoor. In tegendeel. Kritiek is op het systeem waarin dubbeltelling lijkt te zijn: kijken wij duurzaam wekken op in NL. Kijk wij nemen duurzaam af buiten NL.”

— Jan Willem Zwang (@JanWillemZwang) February 8, 2021

Men is bang dat bedrijven als Amazon goede sier maken met het verbruik van de groene stroom (zij hebben de GvO’s) en Nederland met de productie, die meetelt voor de Nederlandse energiedoelstellingen. Dit is in principe precies de dubbeltelling waar WISE altijd voor waarschuwt bij dit GvO-systeem. De dubbeltelling zit ’m in het feit dat meerdere mensen blij zijn, of claimen duurzaam te zijn, terwijl er maar één keer groene stroom wordt opgewekt. Dit gebeurt vooral bij de export van GvO’s uit landen, waar weinig aandacht is geweest voor het verschil tussen productie en levering van stroom. Dan wel omdat het GvO-systeem er niet zo veel bekendheid geniet, dan wel omdat er geen interesse is in de GvO’s. En soms allebei. Meestal gaat het om landen waar mensen weinig bezig zijn met duurzaamheid, of juist allang de duurzame energiedoelstelling hebben gehaald. In beide gevallen is er ook weinig vraag naar GvO’s. Hier in Nederland is echter veel bekendheid over het GvO-systeem en wij lopen juist achter op de doelstellingen. Er is hier dan ook veel vraag naar Nederlandse GvO’s. Hoewel het niet onmogelijk is, is het in dit geval niet heel aannemelijk dat er twee keer goede sier wordt gemaakt met dezelfde stroom.

Wat vindt WISE?

WISE is blij dat Amazon de Nederlandse energietransitie een zetje geeft. Met hun VPPA lijken zij financiële zekerheid aan de ontwikkelaars van de windmolenparken te geven. De commotie op sociale media lijkt vooral op misverstanden te berusten. Deze misverstanden zijn er echter niet voor niets. Het systeem van een stroommarkt en een GvO-markt is ontzettend ingewikkeld, zeker als er virtuele contracten worden afgesloten waarvan maar weinig mensen begrijpen wat ze inhouden en wat de consequenties ervan zijn. WISE pleit daarom al jaren voor meer transparantie op de stroommarkt.