Dit artikel verscheen eerder in NRC
Bij de Algemene Politieke Beschouwingen vorige maand zette de VVD, niet voor het eerst, kernenergie weer op de agenda. Met steun van de rechtse partijen (PVV, CDA, SGP, FVD) komt er een onderzoek naar de bouw van een nieuwe kerncentrale. De discussie over kernenergie is nooit echt weggeweest, maar veel klimaatwetenschappers stellen de laatste jaren dat kernenergie nodig is om de klimaatdoelen van het akkoord van Parijs te halen.
Marco Visscher, auteur van het boek De energietransitie, betoogde onlangs in de Volkskrant dat kernenergie niet een rechts thema zou moeten zijn, maar ook past bij linkse idealen. Heeft hij gelijk, of zijn er goede redenen om tegen kernenergie te zijn, voor links – en misschien ook voor rechts? Of heeft kernenergie niets met ‘links’ of ‘rechts’ te maken? Met Kirsten Sleven, directeur van antikernenergie-organisatie Wise Nederland, twist hij over de stelling: kernenergie is een progressieve oplossing.
Marco Visscher is MV, Kirsten Sleven is KS.
MV: „Ik ben links en ik ben vóór kernenergie. Helaas keren onze progressieve partijen zich tegen kernenergie. Experts erkennen echter het grote nut ervan: om klimaatverandering tegen te gaan en om te voorzien in de groeiende behoefte aan energie in arme en opkomende landen. Kerncentrales leveren constante, CO2-vrije energie zonder luchtvervuiling. Via kernenergie draagt de overheid dus bij aan een eerlijke en schone wereld. Steun ervoor is daarom progressief.”
KS: „De inzet van kernenergie is geen links of rechts thema, net zomin als het klimaatvraagstuk. Ook realistische rechtse denkers zullen geen geld en tijd willen investeren in een technologie waarvoor geen business case te maken valt, waaraan ernstige veiligheidsrisico’s kleven en die een onoplosbaar afvalprobleem afschuift op toekomstige generaties. Je kunt hooguit stellen dat progressieve partijen hun huiswerk beter op orde hebben, gezien hun focus op duurzame alternatieven.”
MV: „Met hernieuwbare bronnen alleen komen we er niet. Als het weer tegenzit, vallen windmolens en zonnepanelen terug op kolen- en gascentrales. Kerncentrales zijn dan ook geen concurrent van hernieuwbaar, maar van fossiel. Wie klimaatverandering wil tegengaan, moet álle CO2-vrije energiebronnen stimuleren. Zonder overheidssteun was er nooit een business case voor wind en zon. Nu is steun gewenst voor de enige energiebron die kan concurreren met ’s werelds meest vervuilende industrie.”
KS: „Het klopt dat zonne- en windenergie steun nodig hadden om van de grond te komen. Maar inmiddels wordt het derde subsidieloze windpark op de Noordzee gebouwd. Dat staat in schril contrast met de nucleaire industrie. Die is opgebouwd met ongelooflijke hoeveelheden staatssteun. Meer dan zeventig jaar later moet de nucleaire industrie nog steeds de hand ophouden voor extra steun, terwijl het blijft kampen met een hoop onopgeloste problemen.”
MV: „Kernenergie heeft niet zozeer financiële, als wel politieke steun nodig, zoals bescherming tegen marktvervalsing en telkens veranderende wetgeving. Overigens zullen we met financiële overheidssteun – schone energie is toch een zaak van algemeen belang – zeker sneller fossiele centrales sluiten. Om klimaatneutraal te worden, investeert China ook fors in kernenergie: de veiligste manier van stroomproductie en de enige energiebron waarvan het afval netjes uit het milieu wordt gehouden. Klinkt als een progressief streven.”
KS: „China het toonbeeld van progressief energiebeleid? Het kan zijn kernmacht alleen omhooghouden met sterke hand, grootschalig gebruik van desinformatie en het schenden van burgerrechten. De vraag is wat voor land je wil zijn. Investeringen in hernieuwbare energiebronnen maken je land innovatiever, schoner, veiliger én democratischer. Kernenergie trekt vooral een wissel op de toekomst; de risico’s en rekening worden grotendeels verlegd naar onze kindskinderen.”
MV: „Dan kies ik voor een wereld met hernieuwbare bronnen, maar vooral ook betaalbare en betrouwbare kernenergie. Een wereld waarin het klimaat stabiliseert, de natuur wordt gespaard en mensen in armere landen zich volop kunnen ontwikkelen. Ter inspiratie: een vooruitstrevend, sociaal-democratisch land als Zweden, rijk aan kerncentrales, of Finland, met een milieubeweging die het nut van kernenergie erkent. Kortom, een wereld gestoeld op solidariteit en feiten.”
KS: „Interessante voorbeelden. In Zweden is afgesproken dat in 2040 de elektriciteitsmix 100 procent hernieuwbaar is. Ondertussen worden reactoren vervroegd gesloten. Een motie van de radicaal-rechtse Zweden Democraten om de sluiting van reactor Ringhals-1 te voorkomen heeft het niet gehaald, de groenen en sociaal-democraten stemden tegen. In Finland heeft de focus op kernenergie jarenlang de ontwikkeling van windenergie vertraagd, terwijl een Finse kernreactor in aanbouw met enorme vertragingen en kostenoverschrijdingen kampt.”
MV: „Het domste is om goed functionerende kerncentrales vervroegd te sluiten. Waar kerncentrales sluiten, openen centrales op kolen of gas. Zie Duitsland, dat daardoor nog altijd een hoge CO2-uitstoot kent. Europa’s klimaatkampioenen kennen juist relatief veel kernenergie, zoals Zweden, Frankrijk en Zwitserland. Steeds meer klimaatactivisten en natuurbeschermers erkennen dat. Wie een rol voor kernenergie uitsluit of tegenwerkt, neemt klimaatverandering niet serieus en verlegt de rekening naar komende generaties.”
KS: „Klimaatverandering heeft serieuze actie nodig. In Nederland betekent dat geen afleidingsmanoeuvres, maar koers houden met de uitvoering van het Klimaatakkoord, toewerken naar 70 procent opwekking van onze elektriciteit uit zon en wind in 2030. Daarvoor zijn alle wissels op groen gezet! Kernenergie remt de transitie enkel af. Als landen hun CO2-uitstoot substantieel, snel en kosteneffectief willen verlagen, moeten ze prioriteit moeten geven aan steun voor hernieuwbaar in plaats van kernenergie.”
MV: „Het is niet of-of, maar en-en. Zonder kernenergie wordt het moeilijker en duurder om fossiel echt af te zweren. Het Britse Labour steunt kernenergie, net als de Amerikaanse Democraten, sinds Obama en nu met Biden. Ook onder stemmers van D66, PvdA en GroenLinks blijkt een meerderheid vóór. Mensen maken afwegingen en beseffen heel goed dat álle CO2-vrije bronnen nodig zijn. Nu moeten de partijen die draai nog maken.”
KS: „Dat álle CO2-vrije bronnen nodig zijn is een handig maar misleidend frame. Het eerlijke verhaal: je kunt iedere euro maar één keer uitgeven en kerncentrales maken het behalen van de klimaatdoelen niet gemakkelijker, laat staan goedkoper. Een partij die nu over kernenergie begint lijkt niet geïnteresseerd in het klimaatprobleem, maar in behoud van de status-quo. Juist daarom moeten progressieve partijen zich richten op duurzame vooruitgang en definitief een streep zetten door kernenergie.”
