23 april 2021

Nucleair hoort niet thuis in de taxonomie

De Europese Commissie is bezig met het opzetten van een classificatiesysteem voor activiteiten die door de Europese Unie (EU) worden aangemerkt als ecologisch duurzaam. Dit wordt ook wel “taxonomie” genoemd. De taxonomie zal in de toekomst worden gebruikt om te beoordelen welke investeringen een ‘groen label’ krijgen. Door vast te leggen wat ‘groen’ is en wat niet, hoopt de EU publieke en private financiering in de ‘groene’ richting te duwen. Maar op dit moment dreigen gas en kernenergie het label te vergrijzen.

Do No Significant Harm

De EU taxonomie kan een game changer zijn voor investeringen in een duurzame economie, maar dan moet het systeem wel goed worden ontworpen. Er zijn zes doelen gedefinieerd. Om een activiteit als groen te mogen kwalificeren, moet de activiteit minimaal bijdragen aan één ervan. Ook mag een activiteit de andere vijf doelen niet schaden, in overeenstemming met het Do No Significant Harm -principe.

De Europese Technische Expertgroep Duurzame Financiering (TEG), opgericht door de Europese Commissie, publiceerde in maart 2020 een eindrapport over de classificatie van duurzame investeringen. De TEG adviseerde om kernenergie uit te sluiten van de EU taxonomie. De onopgeloste kernafvalproblematiek was onder meer aanleiding voor deze beoordeling. Maar ook is kernenergie een dure en trage technologie, onvoldoende in staat de klimaatcrisis ‘t hoofd te bieden. Bovendien gebruikt de energiebron veel water en zal moeite hebben om zich aan te passen aan de toenemende waterschaarste en de verwachte frequentere hittegolven van de komende decennia.

JRC: een verlengstuk van de nucleaire industrie

Toen het eindrapport van de TEG werd gepubliceerd, besloten vrienden van nucleair dat “echte” nucleaire experts nodig waren om te beoordelen of kernenergie duurzaam is of niet. Na intensief lobbyen door pro-nucleaire belanghebbenden riep de Europese Commissie het Joint Research Centre (JRC) in om vast te stellen of kernenergie significante schade veroorzaakt aan de biodiversiteit. In tegenstelling tot de TEG, concludeerde het JRC dat kernenergie wél als duurzaam kon worden aangemerkt.

Het JRC werd in de jaren ’50 opgericht als een centrum voor nucleair onderzoek. Hoewel JRC inmiddels het portfolio heeft uitgebreid, heeft het onderzoekscentrum nog altijd sterke banden met de nucleaire industrie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie (Euratom)- een internationale organisatie die de uitbreiding van het civiele gebruik van kernenergie ten doel stelt. Greenpeace zette eerder vraagtekens bij het vermogen van JRC om kernenergie objectief te kunnen beoordelen. De pro-nucleaire oriëntatie en de banden met de nucleaire industrie diskwalificeert het JRC als een “neutraal” adviesorgaan.

Saillant detail: Het rapport over kernenergie in relatie tot de taxonomie is het eerste JRC-rapport ooit dat is gepubliceerd zonder de namen van de auteurs te vermelden… Ook werd het rapport voor de publicatie al aan de pers gelekt..

Hoe verder?

Wanneer kernenergie wordt opgenomen in de EU taxonomie kan dit het slechte imago van de industrie enorm opvijzelen. Maar het is de vraag of dit investeringen in nieuwe kerncentrales aantrekt, gezien de onrendabele business-case. Het wordt in ieder geval steeds duidelijker dat de nucleaire industrie niet op de been kan blijven zonder forse overheidsfinanciering. Niet verwonderlijk is de industrie op zoek naar EU-steun.

De eerste gedelegeerde handeling, gepubliceerd op 21 april 2021, stelt de discussie over gas en nucleair tot de zomer uit. De Europese Commissie heeft aangegeven in het najaar terug te komen op de behandeling van deze energiebronnen. Voor de nucleaire sector staat er nog een forse strijd te wachten. Hopelijk wordt er tijdig ingezien dat het zeer onverstandig is om valse oplossingen zoals gas en kernenergie essentiële EU financiering te laten opslurpen. Door de groene taxonomie te vergrijzen met gas en kernenergie, zal de EU de Europese Green Deal verzwakken evenals haar eigen internationale leiderschapspositie. Wat overblijft is de zoveelste lobby-lijst…