Afgelopen week verscheen het jaarlijkse World Nuclear Industry Status Report. In dit rapport worden de belangrijkste nucleaire ontwikkelingen op een rijtje gezet. Net als in vorige edities bevat deze 2024-editie de belangrijkste conclusie dat kernenergie verder wegzakt in de wereldwijde electriciteitsproductie. Het aandeel is gedaald naar 9,1 %. Zon en wind zijn veel goedkoper en nemen een hoge vlucht.
In 1996 produceerden kerncentrales op hun maximum. Het aandeel nucleaire stroom was in dat jaar met 17,5% op z’n hoogst wereldwijd.
Vorig jaar was het aandeel kernenergie in de wereldwijde electriciteitsmix nog 9,2 %. Grote vraag is natuurlijk waar de daling aan ligt. Belangrijkste is dat het aantal werkende kerncentrales gelijk blijft, terwijl langzamerhand steeds meer elektriciteit in de wereld gebruikt wordt.
Vanaf 1990 schommelt het aantal kerncentrales op iets meer dan 400. Er worden weliswaar nieuwe kerncentrales aangesloten, maar er worden er ongeveer net zoveel afgeschakeld. Dat is goed te zien aan onderstaande balans.
Vanaf circa 1990 zijn de blauwe lijn (nieuwe kerncentrales) en de bruine lijn (sluitingen) met elkaar in evenwicht. De enige scherpe uitzondering is 2012 toen Japan na de ramp in Fukushima haar kerncentrales uit voorzorg sloot. In het eerste halfjaar van 2024 (de meest rechterkolom) zijn er meer kerncentrales bijgekomen dan afgegaan. Of dat de nucleaire renaissance moet inluiden is nog maar sterk de vraag. Volgens cijfers van het IAEA staat de stand nu (sept 2024) op 4 nieuw en 2 gesloten.
Dat er heel veel nieuwe kerncentrales bij worden gebouwd is in ieder geval een fabeltje. Al vanaf 2010 schommelt het aantal in aanbouw zijnde kerncentrales rond de 60.
De lange bouwtijd van kernreactoren blijft problematisch. De gemiddelde tijd van de start van de bouw tot de aansluiting op het net voor de vijf reactoren die in 2023 zijn opgestart, bedroeg 14,9 jaar, gemiddeld bijna zes jaar langer dan de bouwtijden van eenheden die in 2022 zijn opgestart (9 jaar).
Ook aan de investeringen in kernenergie is de nucleaire renaissance nog niet te zien. Terwijl er groeiend in nieuwe zonne- en windparken wordt geinvesteerd, blijft kernenergie een marginaal verschijnsel.
Een belangrijke aspect ligt in de kostenontwikkeling. Lazard, een gerenommeerd bureau dat analyseert en adviseert voor beleggers, berekent elk jaar de kosten per MWh en stelt vast dat zonnestroom ten opzichte van 2009 83 % goedkoper is geworden, wind op land 63 % goedkoper en kernenergie juist 49 % duurder is geworden. Investeerders houden nu eenmaal niet van hogere kosten. In de grafiek is te zien dat in verband met hogere kosten en inflatie ook zon en wind de laatste jaren in prijs zijn gestegen.
Het gevolg van al die investeringen is dat de productie van duurzame energiestroom wereldwijd sterk groeit en kernenergie stagneert.
China
Een belangrijke misvatting is er nog steeds over China. Het beeld blijft hardnekkig rondgaan dat in China kerncentrales aan de lopende band aan het net worden aangesloten. Maar wat daar vooral gebeurt, is dat het aandeel hernieuwbare energie drastisch toeneemt.
De productie van nucleaire stroom neemt gestaag toe, maar vooral de groei van zon en wind is spectaculair.
Small Modular Reactors
Hoewel een aantal landen in SMR’s de toekomst van kernenergie ziet, suggereert de ervaring tot nu anders. De weinige bestaande kostenramingen laten allemaal zien dat SMR’s duurder zullen zijn per eenheid geïnstalleerde capaciteit dan grote reactoren.
In het WNISR-rapport citeren de opstellers een topman van het Amerikaanse NuScale, een belangrijke speler op de SMR-markt.
“ During a conference call announcing the termination of the UAMPS project in November 2023, NuScale’s Chief Executive Officer explained the decision by saying: “Once you’re on a dead horse, you dismount quickly. That’s where we are here.” The metaphor of dismounting from a dead horse might be a fit for other efforts to promote SMRs.”
Slot
Het rapport laat zien dat de nucleaire renaissance uitblijft: de grote verandering zit in de toename van zon & wind, terwijl het aandeel kernenergie juist afneemt.
