Na lang trouwtrekken is het zover: de overheid werkt aan een wetsvoorstel om de vervuiling van de industriële sector in Nederland te beprijzen. Het ontwerp niet eerlijk en weinig effectief. De lusten en lasten zijn oneerlijk verdeeld en het behalen van de reductiedoelstelling van 14,3 Mt is onvoldoende gewaarborgd. Dat moet en kan beter!
Waarom is een CO2-heffing nodig?
De CO2-uitstoot van de industrie in Nederland is ten opzichte van 2013 niet gedaald. Nu het huidige kabinet heeft besloten broeikasgassen in een versneld tempo terug te dringen, moet de industrie in razend tempo verduurzamen om de doelstellingen uit het Nederlandse klimaatakkoord van 14,3 Mt reductie in 2030 te halen. Dat kan, mits er effectieve beleidsinstrumenten worden ingevoerd. Door een prijs op CO2 wordt verduurzamen aantrekkelijker dan het stoken en uitstoten van CO2. Juist als de betaalbaarheid van de energietransitie een belangrijk argument is, ligt belasten voor de hand. Een CO2-heffing versnelt namelijk de afschrijving van investeringen in schone technologieën en minimaliseert daarmee de kosten van de transitie. Bovendien levert de industrie met een CO2– heffing eindelijk een bijdrage aan zijn eigen subsidie. Bij rechtvaardig klimaatbeleid betaalt tenslotte de vervuiler.
Maar we hebben toch het Europees Emissiehandelssysteem?
Klopt. Industriële emissies worden op Europees niveau gereguleerd onder het Europese Emissiehandelssysteem (EU-ETS). De EU verplicht de grootste uitstoters sinds 2005 tot het afkopen van hun CO2-uitstoot met zogenoemde emissierechten.
De CO2-reductie die is behaald onder het systeem is vooral toe te schrijven aan de elektriciteitssector. De industrie heeft onder het EU ETS nauwelijks uitstoot gereduceerd, industriële broeikasgasemissies zijn in de Europese Unie een magere 1 % gedaald tussen 2012 en 2018. Lange tijd werkte het EU-ETS eerder als verdienmodel dan als prikkel om te verduurzamen, omdat de industriële sector meer emissierechten gratis krijgt dan ze nodig heeft, zo blijkt uit onderzoek. Hoewel het ETS in 2018 is aangescherpt, krijgt de industrie nog steeds evenveel (6 miljard) emissierechten gratis. Voor de industriële sector is er dus nagenoeg geen marktprikkel, met als gevolg dat zij er onvoldoende op zijn gericht hun uitstoot te verminderen en te investeren in kapitaalintensieve technieken en technieken met lange terugverdientijden.
WISE zet zich met de campagne Carbonkiller daarom in voor het aanscherpen van het ETS-systeem.
Wat is er mis met het wetsvoorstel?
Bij de heffingsvariant die nu ter consultatie op tafel ligt, zal de industrie in de komende jaren niets betalen. Een gemiste kans! Met de vrijstellingsruimte wordt afgezien van inkomsten die de overheid had kunnen investeren in de Stimuleringsregeling duurzame energieproductie (SDE++). De industriële transitie vereist grote investeringen in innovatie. We moeten ervoor zorgen dat burgers niet opdraaien voor deze kosten en dat vervuilers meebetalen aan duurzame oplossingen. De vrijstellingsruimte betekent bovendien dat er in de komende jaren geen stimulans zal zijn voor het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen in industriële productieprocessen in Nederland.
Kort gezegd: we riskeren de fouten van het EU ETS te herhalen: afzwakkingen en vrijstellingen voor industrie leiden niet tot emissiereducties, maar tot problemen voor het marktsysteem, onterechte winsten en de vertraging van de klimaattransitie.
Moeten we de industrie ontzien vanwege de corona-crisis?
Nee. Het wetsvoorstel was al een compromis. Vanwege de corona-crisis is er gekozen voor een ‘voorzichtige start’. De Nederlandse mega-uitstoters mogen nog meer CO2 uitstoten zonder te worden belast. En die vrijstellingsruimte was al ruim. Ook in coronatijd moeten we ervoor zorgen dat stimuleringspakketten de transitie naar een duurzame samenleving ondersteunen. Het is van cruciaal belang dat ogenschijnlijk pijnlijke klimaatmaatregelen niet langer worden uitgesteld.
Bovendien heeft de coronacrisis ook ETS-kostenposten doen slinken. Er is minder CO2-uitstoot door de terugval van industriële productie, en de ETS-prijs is flink gedaald de afgelopen maanden. Sommige bedrijven zullen hierdoor een aanzienlijk overschot aan emissierechten kunnen opslaan of verkopen.
Wat wil WISE?
- Zet een prijs op alle uitstoot, ook op de CO2 die nu wordt vrijgesteld in dit wetsvoorstel.
- Stel de heffing niet langer uit, tenslotte is de industrie is al lang genoeg ontzien en hun schouders zijn sterk genoeg om de heffing te dragen.
- Scherp de ETS-benchmarks aan, want de benchmarks zijn gebaseerd op verouderde gegevens!
- Zorg voor een échte prijsprikkel, zodat vervuilen eindelijk écht onaantrekkelijk wordt.
- Gebruik opbrengsten voor de energietransitie, zodat het geld niet verdwijnt in de staatskas, maar wordt gebruikt voor het verduurzamen van onze samenleving.
- Schep duidelijkheid over de interacties tussen EU-beleid en de heffing, er moet duidelijkheid komen over de voorwaarden waaronder de CO2-heffing wordt verscherpt of teruggeschroefd.
- Lobby op Europees niveau voor aanscherping van het EU-ETS, want het systeem vertoont grote gebreken in haar huidige opzet. Het moet veel ambitieuzer.
Meer weten over de internetconsultatie?
- Ga naar: www.internetconsultatie.nl/co2heffingindustrie en bekijk alle reacties.
- Lees onze inbreng voor de internetconsultatie Wet CO2-heffing industrie.
