Beschouwt het IPCC kernenergie als een deel van de oplossing?

Het erkent kernenergie als een van de mogelijke manieren om meer koolstofarme elektriciteit te produceren in vergelijking met fossiele brandstoffen als kolen en olie. Het maakt deel uit van de (relatief) koolstofarme energiemix waar landen uit kunnen kiezen.

Ziet de IPCC een toename van kernenergie in de stroommix als een noodzakelijk onderdeel van de oplossing?

Nee. Het IPCC concludeert dat het ook mogelijk is om tot 1,5 ° C te komen zonder de rol van kernenergie te vergroten. Het IPCC heeft ongeveer 90 verschillende modellen en scenario’s die leiden tot een maximale opwarming van 1,5 ° C bekeken en beoordeeld en komt tot de conclusie dat er grote verschillen zijn binnen die modellen als het gaat om de verwachte, gewenste of noodzakelijk geachte ontwikkeling  van kernenergie. In de meeste zogeheten 1,5 ° C-paden wordt aangenomen dat het aandeel kernenergie in 2050 toeneemt, maar niet in allemaal. Er zijn studies die zeggen dat in 2050 40% van de stroom wordt opgewekt in kerncentrales en er zijn studies die de rol van kernenergie op 1% zetten. Allebei komen ze uit op maximaal 1,5 ° C opwarming. Zie hoofdstuk 2, pagina 53 en tabel 2.7 op pagina 55.

In de samenvatting voor beleidsmakers zijn 4 scenario’s opgenomen waarin kernenergie altijd een rol speelt. Hoe zit dat dan?

Klopt. De onderhandelingen over de samenvattingen hebben er toe geleid dat in alle vier de scenario’s die als voorbeelden worden meegegeven kernenergie een (grotere) rol speelt. Het blijft interessant om ook naar de andere scenario’s te kijken, zie hoofdstuk 2, pagina 53 en tabel 2.7 op pagina 55. De scenario’s zijn waanzinnig belangrijk omdat ze laten zien hoe stevig er ingegrepen moet gaan worden om de doelstellingen van Parijs te halen. Daarnaast is er de echte wereld. Daarin  – erkent ook de IPCC – zijn de politieke, economische, sociale en technische haalbaarheid van zonne-energie, windenergie en opslagtechnologieën voor elektriciteit de afgelopen jaren dramatisch verbeterd, terwijl die van kernenergie niet zijn verbeterd of zelfs zijn afgenomen.

Adviseert het IPCC om meer kerncentrales te bouwen?

Het IPPC adviseert überhaupt niet, het doet geen (beleids)aanbevelingen. Ze maken op basis van analyses van wetenschappelijke literatuur overzichten van keuzes die er zijn om een bepaald doel te halen. Zo geven ze aan dat – tov. kolencentrales – kerncentrales minder CO2 uitstoten. Vervolgens laten ze het aan de politieke en maatschappelijke krachten om daar wel of niet voor te kiezen.

Is het IPCC optimistisch over de rol van nucleair?

Niet echt. Een citaat: “De transitie van het energiesysteem die nodig is om de opwarming van de aarde tot 1,5 ° C te beperken, is in veel sectoren en regio’s in de wereld aan de gang. De politieke, economische, sociale en technische haalbaarheid van zonne-energie, windenergie en opslagtechnologie is de afgelopen jaren enorm verbeterd, terwijl die van kernenergie en CO2-opvang en -opslag (CCS) in de elektriciteitssector geen vergelijkbare verbeteringen hebben laten zien.” Fijntjes merkt het IPCC nog op dat het 10 tot 19 jaar duurt om een kerncentrale te bouwen.

Onze conclusie

Kernenergie kan in theorie een grotere rol gaan spelen in de stroommix maar alleen als er mondiaal, bijvoorbeeld in VN-verband, wordt gekozen voor een mechanisme om kernenergie met publiek geld zeer fors te gaan ondersteunen. Het is een politieke keuze. De markt gaat geen kerncentrales meer bouwen. Er zijn andere krachten nodig om de positie van kernenergie weer vlot te trekken. In een realiteit die laat zien dat schone opwek van stroom heel hard groeit en steeds goedkoper wordt is het eigenlijk ondenkbaar dat er gekozen wordt om kernenergie heel substantieel te gaan ondersteunen. Als er publiek geld beschikbaar is voor klimaatbeleid zal die niet in (politiek, economisch, technisch) riskante technologie gestoken worden.

En als het toch gebeurt? Als de wanhoop toeneemt en /of de krachten die belang hebben bij meer kernenergie (de nucleaire industrie in de hele keten, de landen die graag ook een kernwapen willen ontwikkelen, de wetenschappers die oprecht geloven dat we geen keuze hebben) de wereldgemeenschap overtuigen en iedereen er met elkaar de schouders onder zet?

Dan krijg je dit sommetje: In scenario P1 (een van de vier aan beleidsmakers gepresenteerde  scenario’s – met de minste inzet van extra kernenergie) neemt het aandeel kernenergie in de stroommix vóór 2030 toen met 59%. Om dat te bereiken moet je ongeveer 32 1 GW-reactoren per jaar bouwen, elk jaar, van 2019 tot en met 2030. Het scenario schetst voor de periode 2030-2050 dan nog een toename  van 150%. In die periode gaan er ook heel veel bestaande kerncentrales van het net af (verwachting: 400 GW). Dat betekent dat je ook in de periode tussen 2030 en 2050 jaarlijks 32 reactoren van 1 GW aan het net moet koppelen. In de laatste 10 jaar is er 1 jaar geweest waarin er 10 kerncentrales aan het net werden gekoppeld (waarvan de bouw ver voor de ramp in Fukushima startte). In alle andere jaren dan de laatste tien jaren werden er per jaar gemiddeld minder dan 3 aan het net gekoppeld. Omdat er na Fukushima nog minder kerncentrales werden besteld gaan er in de komen jaren minder dan 3 gemiddeld per jaar aan het net gekoppeld worden.

Er is geen enkel realistisch scenario denkbaar waarin de industrie haar capaciteit om te bouwen in een paar jaar tijd van vertienvoudigen. Ja, kernenergie stoot minder CO2 uit dan een kolencentrale. Maar het is niet reëel om te denken dat het een serieuze bijdrage kan leveren om opwarming te beperken tot maximaal 1,5 ° C opwarming.