Op 14 september bezoekt een delegatie van de Tweede Kamer de – nog steeds stiliggende – kerncentrale Borssele. De aandeelhouders proberen het Rijk al een paar jaar over te halen om de kerncentrale over te nemen; te nationaliseren, in een aparte entiteit te stoppen of… ? De kerncentrale lijdt al jaren verlies. Dat komt vooral doordat de PZEM (de afnemer van de stroom) door lang geleden afgesloten contracten de stroom moet afnemen tegen een veel te hoge prijs, veel meer dan de huidige marktprijs voor stroom. Die stroom moet ze vervolgens maar weer kwijt zien te raken aan klanten, in het geval van PZEM vooral grootverbruikers. Maar die kopen liever goedkopere stroom op de markt. Dus legt PZEM op elke kilowatt stroom die ze verkoopt geld toe. Om die verliezen te compenseren wordt het geld dat de aandeelhouders verkregen hebben uit de verkoop van wel gezonde delen van het oude energiebedrijf Delta (zo’n 900 miljoen euro) langzaam opgefikt in de kerncentrale. De aandeelhouders lopen leeg en kloppen aan bij het Rijk. Die zegt tot nu toe; we kunnen en willen niet helpen, het is jullie probleem, in de jaren dat de centrale wel geld opleverde hebben jullie ook geen winst afgedragen aan het Rijk. Helder. En terecht.

Als de kerncentrale stilligt (zoals nu al weken het geval is) moet de PZEM dus stroom elders inkopen. Dat doen ze op de beurs, tegen veel gunstiger tarieven. Dus de PZEM (en daarmee de aandeelhouders) zijn blij als de kerncentrale stilligt…  Ondertussen verdient de kerncentrale zelf veel geld met de ooit afgesproken contracten. Maar dat geld kunnen ze niet gebruiken om dividend aan de aandeelhouders uit te keren, dat wordt opgepot voor alle maatregelen die nodig zijn naar aanleiding van de post-Fukushima-stresstesten, onderhoud, de pot voor de ontmanteling van de centrale en de kosten voor het opslaan van kernafval.

Waarom laten de aandeelhouders de centrale niet gewoon failliet gaan? Ja, dan blijven er rekeningen liggen – en die zullen dan uiteindelijk door de aandeelhouders en het Rijk betaald moeten worden. Maar dat gaat sowiezo gebeuren, ook als de centrale pas in 2033 dictgaat; niemand verwacht nog serieus dat de centrale winst gaat maken die ten goede kan komen aan de aandeelhouders. Uit gesprekken met de aandeelhouders blijkt dat ze dit niet durven cq. dat ze er door adviseurs van overtuigd zijn dat het juridisch niet kan. Dus blijft de strategie er op gericht het Rijk te overtuigen dat die in moet grijpen. De Provincie heeft in elk geval al aangegeven dat ze bereid zijn een paar honderd miljoen (van de 900 miljoen die ze opstreek bij verkoop gezonde delen Delta) mee te geven aan het Rijk / de kerncentrale als die in een aparte entiteit wordt gezet. In de ogen van de Provincie is dat het meest gunstige scenario; ze zijn van de kerncentrale af (een hoofdpijndossier dat de komende jaren alleen maar problematischer wordt) en ze hebben van die 900 miljoen dan nog altijd een paar honderd miljoen over om weer te kunnen investeren in Zeeland. Nu is het een sterfhuis, ze kunnen alleen maar lijdzaam toezien hoe de centen opgebrand worden. Officieel verwacht de provincie dat de elektriciteitsmarkt na 2023 weer aan zal trekken en dat ze dus na die jaren nog stroom winstgevend kunnen verkopen. Tegen die tijd zal die 900 miljoen op zijn. Als de markt niet aantrekt gaat PZEM alsnog failliet en moet het Rijk alsnog de boedel overnemen.

Maar wat moet het Rijk met de kerncentrale… ? Ze mag niet verkocht worden aan een buitenlandse partij (en er is ook geen partij te vinden die zin heeft om een zwaar verouderde kerncentrale te kopen), ze mag niet zelf een kerncentrale gaan exploiteren (“koop nu atoomstroom bij Minister Wiebes”.)

De kerncentrale ontvangt de Kamerleden vandaag op initiatief van de Zeeuwse Staten. De kerncentrale heeft met man en macht geprobeerd de reactor vlak voor het bezoek weer aan de praat te krijgen. Dat is niet gelukt, de centrale wordt op 16 september weer opgestart. De Zeeuwse politici die de Tweede Kamerleden begeleiden vandaag zullen stiekem blij zijn dat de centrale stilligt.. het illustreert de problemen beter dan welk verhaal ook.