Op basis van staande wetgeving dient een nieuwe nucleaire installatie en de daarbij behorende risico’s te kunnen worden gerechtvaardigd. Ook de productie van radioactieve emissies, inclusief in koelwater en in de vorm van radioactief afval dient te worden gerechtvaardigd.

De laatste jaren is overduidelijk gebleken dat het gebruik van een reactor voor de productie van de voorziene radioisotopen, vooral voor medisch gebruik, ook kan gebeuren met nieuwe technieken met gebruik van deeltjesversnellers. Bij het gebruik hiervan ontstaan minder emissies van radioisotopen naar de lucht, alsook minder radioactief afval, vooral hoog-radioactief afval – een vorm van afval waarvoor Nederland (en de rest van de wereld) nog geen bewezen eindoplossing heeft. Ook zijn de kosten van deze alternatieve technieken lager en kunnen zij eerder ingezet worden dan dat Pallas in bedrijf zou kunnen komen. Op het moment kunnen meer dan 98% van de radioisotopen die door Pallas in 2030 theoretisch (zonder vertraging in de bouw) geproduceerd zouden kunnen worden door alternatieve productiemethoden worden voorzien. Voor de overige 2% kan teruggevallen worden op het gebruik van alternatieve behandelingsmethoden, inclusief die met andere, wel door niet-reactor-technieken geproduceerde radioisotopen, alsook levering van nog verblijvende isotopen door andere reactoren in Europa – dat is door een betere samenwerking in Europa. Zowel de Franse Jules Horowitz-reactor als de Duitse FRM-II-reactor zijn veel verder gevorderd in ontwikkeling en zijn technisch in staat om deze medische radio-isotopen te produceren. Bij bouwbegin van de Jules Horowitz-reactor is de productie van radio-isotopen zelfs als één van de ‘primary uses’ aangegeven.

Voor de voorgestelde productie van radioactieve isotopen is de bouw van Pallas niet nodig, en duurder dan alternatieven. Daarmee vervalt de belangrijkste rechtvaardigingsgrond voor het Pallas project.

Het duingebied rondom het reactorcentrum in Petten valt onder Natura2000. Daardoor heeft de bouw van deze reactor effect op de ontwikkeling van dit beschermde natuurgebied. Dit verhoogt de noodzaak voor en het niveau van rechtvaardiging. Bouw van een reactorcomplex (inclusief bijbehorende laboratoria en/of upgrading van laboratoria, infrastructuur e.d.) veroorzaakt emissies van stikstof die neerslaat in het Natura2000-gebied, lawaai, onrust, etc.

We willen er hierbij op wijzen dat de uitzonderingsargumentatie op stikstofwetgeving die gegeven was voor het Pallas project door de rechter van tafel is geveegd.

Een ongeval in de Pallas-reactor kan bovendien radioactieve emissies veroorzaken met directe effecten in het omringende Natura2000 gebied, met als gevolg diep ingrijpende opruimwerkzaamheden en verstoring. Verder veroorzaakt de aanwezigheid van deze industriële activiteit in het gebied verhoogde mobiliteit met bijgaande uitstoot en verstoring. Voor die redenen is Petten niet de geëigende locatie voor een nucleaire installatie. Dat er momenteel al vergelijkbare activiteiten plaatsvinden is geen argument. Deze activiteiten waren niet voorzien voor de eeuwigheid en hebben nu al een niet acceptabele invloed op het Natura2000 gebied (onder meer door stikstofuitstoot, maar ook door verstoring). De nul-situatie is in dit geval niet de huidige situatie met een functionerende HFR, maar de situatie nadat de HFR is gesloten en dat gebied is teruggebracht tot green-field = in dit geval natuurlijk duingebied.

Ook de Noordzee, waaruit koelwater wordt genomen en gebruikt koelwater wordt geloosd, is een belangrijk natuurgebied met delen die vallen onder Natura2000. Stikstofdepositie op de Noordzee, alsook emissies van radioactieve stoffen moet worden voorkomen of een zeer hoge graad van rechtvaardiging voorwijzen (niet alleen onder Nederlandse wetgeving, ook onder de London Conventie). Ons inziens bestaat dit niveau van rechtvaardiging niet voor dit project.

Een MER en sowieso publieksinspraak in beslissingsprocedures, zoals de onderhavige procedure, moeten volgens het Verdrag van Aarhus en de EU Aarhus Richtlijn alsook de MER Richtlijn uitgevoerd worden wanneer alle opties open zijn. Hoewel Pallas een privaatinitiatief zou zijn, hebben zowel het Rijk als de Provincie Noord-Holland €200 miljoen ter beschikking gesteld voor de realisatie van het project, meer middelen al toegezegd, alsook beslissingen genomen die het project voorwaarts stuwen en politieke uitspraken gedaan die een afzien van het project bemoeilijken. Daardoor wordt de mogelijkheid het project niet uit te voeren beperkt. Wij vragen de ANVS grondig vast te stellen of het principe van “alle opties open” nog gewaarborgd is bij het uitvoeren van deze ronde van publieksinspraak, zoals voorgeschreven.

Op basis van de Nederlandse en internationale wetgeving (o.a. het Verdrag van Aarhus) dienen veranderingen in projecten voorgelegd te worden voor publieksinspraak. De MER van Pallas is onderhand 7 jaar oud en er hebben in de tussentijd aanzienlijke veranderingen plaatsgevonden, niet alleen in de technologie van het project zelf, maar ook in de omgeving waarin het project moet worden geïmplementeerd. Niet in de laatste plaats gaat het daarbij om de noodzaak voor maatregelen om schade aan natuur te voorkomen (o.a. stikstof-uitspraken), maar ook door het op de markt komen van nieuwe technologieën in Nederland en Europa die de rechtvaardiging van Pallas ondermijnen.
Het is begrijpelijk dat een complex project als Pallas een lange aanlooptijd heeft, maar zulke ingrijpenden veranderingen moeten, volgens onder meer het Verdrag van Aarhus, toch aan inspraak worden onderworpen. Wij vragen de ANVS daarom ook om niet terug te vallen op conclusies op basis van de MER, maar deze op basis van inbreng in de onderhavige inspraakprocedure door te lichten met inachtneming van deze veranderingen.